آخرین بروزرسانی در 9 آبان 1403 توسط آی بیمه
بیمه‌های پارامتریک (Parametric Insurance) نوعی از بیمه هستند که به جای جبران خسارت بر اساس ارزش واقعی زیان‌دیده، پرداخت‌ها را بر اساس وقوع پارامترهای از پیش تعریف‌شده‌ای انجام می‌دهند. این پارامترها می‌توانند شامل عواملی مانند شرایط آب‌وهوایی، زلزله، سیل یا حتی رویدادهای اقتصادی باشند. به‌عبارت دیگر، در بیمه‌های پارامتریک، پرداخت‌ها بر اساس شاخص‌های از پیش تعیین‌شده صورت می‌گیرد و نیازی به ارزیابی دقیق خسارت نیست.
ویژگی‌های اصلی بیمه پارامتریک
- پرداخت سریع: در این نوع بیمه، به محض وقوع رویداد مورد نظر (مثل یک طوفان با شدت خاص یا زلزله‌ای با شدت مشخص)، پرداخت به بیمه‌گذار انجام می‌شود. این امر باعث می‌شود فرآیند جبران خسارت سریع‌تر و ساده‌تر از بیمه‌های سنتی باشد.
- مناسب برای ریسک‌های بزرگ و فاجعه‌بار: بیمه‌های پارامتریک برای پوشش ریسک‌های بزرگ و غیرقابل پیش‌بینی مانند بلایای طبیعی، نوسانات شدید آب‌وهوایی و حتی برخی رویدادهای اقتصادی طراحی شده‌اند. برای مثال، کشاورزانی که با خطر خشکسالی مواجه هستند، می‌توانند از این بیمه استفاده کنند.
- پیش‌بینی و کاهش ریسک: به دلیل استفاده از داده‌ها و شاخص‌های مشخص، بیمه‌گذاران می‌توانند بهتر ریسک‌های خود را پیش‌بینی و مدیریت کنند. این بیمه‌ها بر اساس داده‌های واقعی و قابل‌مشاهده مانند شاخص‌های هواشناسی، ترافیک و حتی داده‌های ماهواره‌ای طراحی می‌شوند.
مزایای بیمه‌های پارامتریک
- پرداخت سریع و قابل پیش‌بینی: به دلیل تعریف دقیق شاخص‌ها و پارامترها، بیمه‌گذار از قبل می‌داند که در صورت وقوع رویداد مشخصی، چه مبلغی دریافت خواهد کرد.
- شفافیت: با توجه به اینکه پرداخت‌ها بر اساس شاخص‌های از پیش تعیین‌شده انجام می‌شود، فرآیند ارزیابی خسارت ساده‌تر و شفاف‌تر است.
- کاهش هزینه‌های ارزیابی خسارت: نیازی به حضور کارشناسان بیمه برای ارزیابی خسارت نیست، زیرا پرداخت‌ها بر اساس پارامترهای مشخص و قابل‌اندازه‌گیری صورت می‌گیرد.
معایب بیمه‌های پارامتریک
- شکاف بین زیان واقعی و پرداخت: ممکن است در برخی موارد، پرداخت بیمه با زیان واقعی تطابق نداشته باشد. برای مثال، اگر شدت رویداد بیشتر از پارامتر تعیین‌شده باشد، ممکن است پرداخت کافی نباشد.
- پیچیدگی در تنظیم قرارداد: طراحی و تنظیم شاخص‌های مناسب برای پوشش بیمه‌ای می‌تواند پیچیده باشد و نیاز به داده‌ها و تحلیل‌های دقیق دارد.
موارد کاربرد بیمه‌های پارامتریک
- کشاورزی: برای پوشش خسارت‌های ناشی از خشکسالی، سیل یا تغییرات شدید آب‌وهوایی.
- بلایای طبیعی: برای پوشش خسارت‌های ناشی از زلزله، طوفان، سونامی و دیگر بلایای طبیعی.
- حمل و نقل و انرژی: برای پوشش خسارت‌های ناشی از نوسانات شدید قیمت نفت، گاز یا توقف عملیات به دلیل شرایط جوی نامساعد.
در کل، بیمه‌های پارامتریک رویکردی نوین و انعطاف‌پذیر در مدیریت ریسک‌های بزرگ و غیرقابل پیش‌بینی ارائه می‌دهند که می‌توانند مکمل مناسبی برای بیمه‌های سنتی باشند.
تفاوت بیمه پارامتریک و بیمه حوادث طبیعی
بیمه‌های پارامتریک و بیمه‌های حوادث طبیعی هر دو برای پوشش خسارت‌های ناشی از رویدادهای طبیعی و غیرمترقبه طراحی شده‌اند، اما تفاوت‌های اساسی بین آن‌ها وجود دارد:
1. نحوه پرداخت خسارت
- بیمه پارامتریک: در این نوع بیمه، پرداخت خسارت بر اساس وقوع یک شاخص یا پارامتر از پیش تعیین‌شده انجام می‌شود، مثلاً شدت زلزله یا میزان بارش باران. به محض رسیدن پارامتر به حد مشخصی، مبلغی از پیش تعیین‌شده به بیمه‌گذار پرداخت می‌شود، بدون نیاز به ارزیابی دقیق خسارت. این نوع بیمه مناسب برای مواردی است که سرعت و سهولت در پرداخت خسارت اهمیت دارد.
- بیمه حوادث طبیعی: در بیمه حوادث طبیعی، بیمه‌گذار باید پس از وقوع حادثه، خسارت واقعی وارد شده را به شرکت بیمه گزارش دهد. سپس، شرکت بیمه پس از بررسی و ارزیابی خسارت، مبلغی را بر اساس میزان خسارت واقعی پرداخت می‌کند. این فرآیند زمان‌برتر و پیچیده‌تر است، زیرا نیاز به ارزیابی دقیق خسارت دارد.
2. پوشش بیمه‌ای
- بیمه پارامتریک: این بیمه‌ها معمولاً برای ریسک‌های خاص و مشخصی مانند زلزله، سیل، خشکسالی، یا تغییرات شدید آب‌وهوایی طراحی می‌شوند و ممکن است خسارات جزئی یا محدود را پوشش ندهند. هدف آن‌ها بیشتر پوشش ریسک‌های بزرگ و فاجعه‌بار است.
- بیمه حوادث طبیعی: این نوع بیمه‌ها معمولاً گسترده‌تر هستند و شامل طیف وسیع‌تری از حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان، رانش زمین و… می‌شوند. همچنین، خسارت‌های جزئی و بزرگ را بر اساس ارزیابی میزان آسیب وارده پوشش می‌دهند.
3. سرعت پرداخت
- بیمه پارامتریک: به دلیل اینکه پرداخت بر اساس وقوع پارامترهای از پیش تعریف‌شده انجام می‌شود، سرعت پرداخت بسیار بالاست و می‌تواند به محض وقوع حادثه یا رسیدن به آستانه تعیین‌شده، انجام شود.
- بیمه حوادث طبیعی: فرآیند پرداخت خسارت طولانی‌تر است، زیرا نیاز به بررسی و تأیید خسارت توسط کارشناسان بیمه دارد. این روند ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها به طول بیانجامد.
4. محاسبه ریسک و نرخ‌گذاری
- بیمه پارامتریک: نرخ‌گذاری در این نوع بیمه بر اساس مدل‌های داده‌محور و شاخص‌های قابل‌اندازه‌گیری انجام می‌شود. این مدل‌ها معمولاً شامل تحلیل داده‌های تاریخی و پیش‌بینی وقوع رویدادها بر اساس شاخص‌های علمی مانند تغییرات آب‌وهوایی هستند.
- بیمه حوادث طبیعی: در این بیمه، نرخ‌گذاری بیشتر بر اساس ارزیابی سنتی ریسک و تجربه‌های گذشته در زمینه خسارات وارده است و معمولاً از فرآیند پیچیده‌تری برای تعیین حق بیمه استفاده می‌شود.
5. کاربردهای خاص
- بیمه پارامتریک: این نوع بیمه بیشتر در صنایع خاصی مانند کشاورزی، انرژی، و گردشگری کاربرد دارد، جایی که سرعت پرداخت خسارت و پوشش ریسک‌های بزرگ اهمیت زیادی دارد. برای مثال، کشاورزان می‌توانند از بیمه پارامتریک برای پوشش خسارات ناشی از خشکسالی یا سیل استفاده کنند.
- بیمه حوادث طبیعی: این بیمه معمولاً برای حفاظت از دارایی‌ها و اموال فردی یا شرکتی در برابر طیف وسیعی از حوادث طبیعی استفاده می‌شود و بیشتر به‌عنوان بیمه‌ای عمومی و سنتی شناخته می‌شود.
بیمه پرامتریک در ایران
در ایران، اولین بیمه پارامتریک به‌صورت رسمی توسط بیمه تعاون و به عنوان بیمه توقف کسب‌وکار ناشی از کرونا معرفی شد. این بیمه بر اساس پارامترهای مشخصی مانند تعطیلی کسب‌وکار به دلیل اپیدمی طراحی شده است و در آن نیازی به ارزیابی حضوری خسارت نیست و پرداخت خسارت به محض اعلام وقوع پارامتر تعیین‌شده انجام می‌شود.
این نوع بیمه به دلیل پرداخت سریع‌تر و شفافیت بیشتر در مقایسه با بیمه‌های سنتی، توجه برخی کسب‌وکارها و فعالان این حوزه را جلب کرده است. با این حال، هنوز این مفهوم در بین عموم مردم به‌طور گسترده شناخته نشده است و میزان جستجوی آن نیز در مقایسه با بیمه‌های سنتی کمتر است.
در مجموع، به نظر می‌رسد که بیمه پارامتریک به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردش پتانسیل زیادی برای رشد دارد و انتظار می‌رود در آینده مورد توجه بیشتری قرار گیرد، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند کشاورزی، بلایای طبیعی، و مدیریت ریسک‌های کسب‌وکارها.
نتیجه‌گیری
بیمه‌های پارامتریک و بیمه‌های حوادث طبیعی هر دو مزایا و معایب خاص خود را دارند و برای شرایط و نیازهای متفاوتی طراحی شده‌اند. بیمه پارامتریک برای پرداخت سریع و مشخص در صورت وقوع یک رویداد خاص مناسب است، در حالی که بیمه حوادث طبیعی پوشش گسترده‌تری دارد و بر اساس ارزیابی واقعی خسارت عمل می‌کند.
